بررسی تأثیر خشک سالی بر منابع آب زیرزمینی به منظور مدیریت بهینه بهره برداری، مطالعه موردی: دشت الشتر

Authors

غلامرضا چمن پیرا

غلامرضا زهتابیان

حسن احمدی

آرش ملکیان

abstract

خشک سالی مخاطره آمیزترین پدیده طبیعی است. گرچه امکان جلوگیری از وقوع آن وجود ندارد، اما می توان با انجام اقداماتی اثرات منفی آن را کم نمود. یکی از سیستم هایی که به شدت تحت تأثیر خشک سالی واقع شده و کمتر مورد توجه قرار می گیرد، آب های زیرزمینی است. در این پژوهش، با استفاده از شاخص بارندگی معیار شده (spi) در مقیاس های مختلف ماهانه، فصلی و سالانه و شاخص منبع آب زیرزمینی (gri) درطول دوره آماری 1389-1370 وضعیت خشک سالی و تأثیر آن بر منابع آب زیرزمینی دشت الشتر بررسی شد. پس از انجام آزمون های همگنی روی داده های جمع آوری شده و رفع نواقص آماری به روش تفاضل و نسبت ها، شاخص های مذکور از طریق نرم افزار dip در مقیاس های زمانی سالانه، فصلی و سه، شش، نه، 12، 18، 24 و 48ماهه محاسبه شد. در مرحله بعد با توجه به مقدار spi و gri محاسبه شده، وضعیت رطوبتی برای هر بازه زمانی تعیین شد. نتایج نشان می دهد  که روند خشک سالی هواشناسی و آب زیرزمینی دشت منفی است. همبستگی بین شاخص spi در مقیاس های زمانی مختلف با اعمال و بدون اعمال تأخیر زمانی، با میانگین تراز سطح سفره آب زیرزمینی و شاخص gri بررسی شد. تحلیل های آماری نشان داد که شاخص spi در مقیاس زمانی 24ماهه بدون تأخیر زمانی با میانگین تراز سطح سفره آب زیرزمینی و شاخص gri در سطح 0/01 معنی دار بوده و دارای بیشترین ضریب همبستگی است که حاکی از تأثیرگذاری خشک سالی بر آب زیرزمینی دشت الشتر می باشد. رابطه رگرسیون بین تراز متوسط سطح ایستابی و spi-24 نشان داد که 64/4 درصد از واریانس تراز متوسط سطح ایستابی تحت تأثیر spi-24 و 35/6 درصد متأثر از سایر عوامل است. با بررسی مجموع بزرگی خشک سالی (dm) معلوم شد که خشک سالی های هواشناسی و آب زیرزمینی به ترتیب بر فصول زمستان و پاییز منطبق هستند. بدون شک مدیریت بهینه بهره برداری به خصوص در فصول بهار و تابستان اثر بسیار مهمی در جلوگیری از تخریب منابع آب زیرزمینی منطقه دارد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی تأثیر خشک‌سالی بر منابع آب زیرزمینی به‌منظور مدیریت بهینه بهره‌برداری، مطالعه موردی: دشت الشتر

خشک‌سالی مخاطره آمیزترین پدیده طبیعی است. گرچه امکان جلوگیری از وقوع آن وجود ندارد، اما می‌توان با انجام اقداماتی اثرات منفی آن را کم نمود. یکی از سیستم‌هایی که به‌شدت تحت تأثیر خشک‌سالی واقع شده و کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، آب‌های زیرزمینی است. در این پژوهش، با استفاده از شاخص بارندگی معیار شده (SPI) در مقیاس‌های مختلف ماهانه، فصلی و سالانه و شاخص منبع آب زیرزمینی (GRI) درطول دوره آماری 1389...

full text

ارائه الگوی بهینه مدیریتی به منظور بهره برداری از منابع آب، مطالعه موردی: ‏دشت الشتر

شیوه بهره برداری از منابع آب زیرزمینی دشت الشتر، موجب افت سطح آب و کاهش آبدهی چاه های منطقه شده است. طی دوره آماری 1371 تا 1389 تراز سطح ایستایی دشت، سالانه به طور متوسط 24 سانتی متر افت نموده است. استفاده ترکیبی از تکنیک های شبیه سازی و بهینه سازی، روشی مفید و قدرتمند در تعیین استراتژی های تصمیم گیری و مدیریتی، برای بهره برداری اصولی از منابع آب می باشند. در این راستا از مدل‍ ریاضی modflow و ن...

full text

تحلیل کیفیت منابع آب زیرزمینی به منظور مدیریت بهینه منابع؛ مطالعه موردی حوزه آبخیز خوانسار هرات

آب­های زیرزمینی یکی از منابع تامین آب مورد نیاز انسان به‌ویژه در مناطق خشک و کم آب است.آب‌های زیرزمینی تحت تاثیر خشکسالی­های کوتاه مدت قرار نمی­گیرد و چنانچه به درستی استفاده شود منبع مطمئنی برای رفع نیازهای انسان است. حوزه آبخیز خوانسار، واقع در جنوب‌غربی شهر هرات در استان یزد، دارای دو رشته قنات با تخلیة متوسط سالانه 414383 مترمکعب و پنج دهنه چشمه با تخلیه متوسط سالانه 6/507729 مترمکعب می‌باش...

full text

تهیه رابط گرافیکی مدل مدیریت آب زیرزمینی در مدیریت بهره برداری از آب های زیرزمینی (مطالعه موردی: آبخوان دشت شهرکرد)

محدودیت منابع آب سطحی و افزایش بی رویه جمعیت در چند دهه اخیر باعث وارد آمدن فشار مضاعف بر آبخوان‌ها و خسارت‌های جبران‌ناپذیری به منابع طبیعی کشور شده است. جهت جلوگیری از فاجعه به وجود آمده بایستی مدیریت بهینه بهره برداری از آب‌های زیرزمینی به عنوان یک اصل و پایه در برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت و بلند مدت مورد توجه قرار گیرد. با اینکه محققان زیادی در مدیریت سفره‌های آب‌ زیرزمینی از رویکرد شبیه‌سازی...

full text

مدیریت بهره وری پایدار از منابع آب زیرزمینی دشت مه‌ولات

هدف از انجام این تحقیق بررسی وضعیت بهره­برداری از منابع آب زیرزمینی، بررسی وضعیت کمی و کیفی این منابع و ارائه­ی راهکارهای اجرایی برای بهره­وری پایدار از منابع آب زیرزمینی بوده است. نتایج این تحقیق نشان دادند که سطح آب زیرزمینی در دشت مه ولات از سال آبی 74-73 تا 87-86 (در یک دوره­ی 14 ساله)، بطور متوسط سالانه 35/1 متر افت داشته است. تخلیه­ی کل سالانه آب زیرزمینی از چاهها و کاریزها 254 میلیون متر...

full text

بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی و پیامدهای آن (مطالعه موردی: دشت رفسنجان)

افزایش جمعیت و توسعه اقتصادی، اجتماعی کشور در دو دهه گذشته، افزایش مداوم تقاضای آب برای مصرف کنندگان مختلف آب را به همراه داشته و موجب گردیدهکه بعضی از آبخوانهای مهم کشور با افت شدید سطح آب زیرزمینی مواجه شوند. به همین لحاظ، ادامه روند فزاینده افت منجر به پیدایش شرایط بحرانی در برخی از آبخوان ها شده است. در چنین شرایطی بهره برداری بهینه از آبخوان ها و فراتر از آن در سطح حوضه های آبریز نیازمند م...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
مهندسی و مدیریت آبخیز

Publisher: پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

ISSN 2251-9300

volume 6

issue 1 2014

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023